Author: admin

ဘီစီ ၄၄၂(မှတ်တမ်းတချို့ ၄၄၄) ခုနှစ်တွင် ပုပ္ပားတောင်ကြီး မီးတောင်ပေါက်ကွဲ၍ ပုပ္ပားမီးသေတောင်ကြိး ဖြစ်လာသည်ဟု ဘူမိဗေဒ ပညာရှင်တို့က ပြောဆိုမှတ်တမ်း ပြုစုကြသည်။ အတိတ်ကာလက မီးတောင်အဖြစ် အကြိမ်ကြိမ် ပေါက်ကွဲပြီးသည့်နောက်ပိုင်း မီးသေတောင်အဖြစ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ သုတေသနပြုချက်များအရသက်နှောင်းကပ်(Cenozoic Era)၏ မိုင်အိုဆင်းယုဂ်(Miocene Period)နှောင်းပိုင်း လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ပုပ္ပား မီးတောင်ကြီးမှာ ပေါက်ကွဲနေဆဲ ဖြစ်ပါသည်။ စတုတ္တကပ် ပလိုင်စတို ဆင်းယုဂ်(Pleistocene Period)လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း တစ်သန်းမှ ငါးသောင်းအတွင်းအထိ ပုပ္ပားတောင်မှာ မီးသေတောင် မဖြစ်သေးပေ။ ပုပ္ပားမီးတောင်မှ ချော်ရည်၊ ချော်မြှုပ်၊ ချော်ခိုးများသည် ကြိမ်ဖန်များစွာ မှုတ်လွှတ်၍ မြေပြင်သို့တက်နေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ မည်သည့်ကာလ၌ ပုပ္ပားတောင်ကြီးသည် မီးသေတောင် စ,ဖြစ်ခဲ့သည်ကို မသိကြရပေ။ ကျောင်းချောခေတ် (Neolithic Age) အစ […]

ရှင်အရဟံ၏ ဘွဲ့တော်သည် အရှင်ဓမ္မဒဿီဖြစ်၏။ သထုံပြည် အရှင်သီလဗုဒ္ဓိ၏သားတပည့်ဖြစ်သည်။ ဗေဒင် လေးပုံနှင့် ပိဋကတ်ကျမ်းဂန် တတ်မြောက်သော ရဟန္တာဖြစ်တော်မူသည်။ပုဂံပြည်၏ အရည်းကြီးများသတင်းကို ကြားသိတော်မူသဖြင့် ရှင်အရဟံအား ပုဂံသို့ သာသနာပြုစေလွှတ်တော်မူလေသည်။ ရဟန္တာ ရှင်အရဟံ၏ သာသနာပြုလုပ်ငန်းများကား မြန်မာပြည်သာသနာတွင် အမြင့်မားဆုံးဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ပုဂံပြည်ကြီးသည် မင်းဆက်ပေါင်း ၅၅ ပါးရှိ၍ မြို့သက်တမ်း ၂၃၇ နှစ်တည်ခဲ့လေသည်။ သာသနာ သက္ကရာဇ် ၆၅၁၊ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၂၉၊ အေဒီ ၂၀၉ ခုနှစ်၌ ယုန်လွှတ်ကျွန်း ၁၉ ရွာကို စုစည်း၍ ပထမပုဂံပြည်ကြီးကို သမုဒ္ဒရာဇ်မင်းကြီးက စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဝိဇ္ဇာဓိုရ်ရဟန္တာ ရှင်အရဟံသည် အလောင်းစည်သူမင်းနန်းစံ ၂ နှစ်(ခရစ်နှစ် ၁၁၁၅)ခုနှစ် ၈၁ နှစ်တွင် ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုတော်မူသည်။ ခုနစ်ရက်တိုင်တိုင် အန္တိမဈာပန အခမ်းအနားကို […]

နရပတိစည်သူမင်းလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၂၀၀ ပြည့်နှစ်ခန့်တွင် ပေါင်လောင်ရှင်ကဿပသည် ရဟန္တာဟု ကျော်ကြားခဲ့သည်။ ပခုက္ကူမြို့နယ် (ပခန်းနယ်)အနောက်တောင်ရိုးရှိ ဂူနီနေဝင်ရွာဇာတိဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်အခါက မိခင်၊ ဖခင်တို့အား ပလောင်ဓားပြများ ဓားပြတိုက်စဉ် ပလောင်ဒေသသို့ ခေါ်ဆောင်သွားခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ပလောင်ဒေသမှာပင် သာသနာပြုခဲ့လေသည်။အကျင့်သိက္ခာ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပရိယတ်၊ ပဋိပတ်် နှစ်ရပ်ပြည့် စုံသဖြင့်ပုဂံပြည်သို့ ပင့်ဖိတ်၍ ကိုးကွယ်ခဲ့လေသည်။ပေါင်လောင်ရှင်ကဿပသည် ယောနယ်အရပ်ရပ်တို့တွင်သာသနာပြု ကြွတော်မူစဉ် မုံရွာမြို့အမှ မိုင် ၆၀ အကွာ ပုံတောင်ပုံညာအရပ်တွင် ပျံလွန်တော်မူ၍ မြေမြှုပ်သင်္ဂြိုဟ်ကြသည်။(မှတ်ချက် – အရိမေတ္တယျ ဘုရားပွင့်သောအခါမှ တေဇောဓာတ်လောင်မည်ဟု ဆိုကြသည်။)ယခုအခါ အလောင်းတော်ကဿပ ဟူ၍ သွားရောက်ဖူးမြော်ကြသည်ဟု ပညာဝန် ဦးဖိုးကျား၏ အလောင်းတော်ကဿပသမိုင်းစာအုပ်၌ ရေးသားသည်။ကျောက်စာ၊ ရာဇဝင်၊ သာသနာဝင်နှင့် နန်းဓလေ့မှတ်တမ်းစသော မှတ်တမ်းတို့၌ အရှင်ကဿပနှင့် ပတ်သက်၍ မှတ်သားဖွယ်ရာများကို […]

တောင်ဖီလာဆရာတော်သည် အင်းဝခေတ်သာလွန်မင်းကြီးလက်ထက်(ခရစ်နှစ် ၁၆၂၈ – ၁၆၄၈)တွင် အလွန်ထင်ရှားကျော်ကြားသော ဝိဇ္ဇာဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ် ဆရာတော်ကြီးဖြစ်သည်။ စလင်းမြို့၏အရှေ့ဘက် သာထွန်းဦးစေတီတော်ကြီးဖြစ်သည်။ စလင်းမြို့၏အရှေ့ဘက် သာထွန်းဦး စေတီတော်တည်ရာ အရပ်၌ခရစ်နှစ် ၁၅၇၈ ခုနှစ်(မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၄၀)တွင်မွေးဖွားခဲ့သည်။ရှင်သာမဏေဘဝမှာ မုနိန္ဒဃောဆသဖြစ်၍ ရဟန်းတော်ဘွဲ့အမည်မှာ အရှင်ဥပါလိဟုခေါ်သည်။ တိပိဋကာလင်္ကာရရာဇဂုရု ဘွဲ့တံဆိတ်တော်ရရှိသည်။ဆရာတော်သည် ပရိယတ် ပဋိပတ်ကို နားလည်သဘောပေါက်အောင် ဟောပြောတတ်သည်။ခရစ်နှစ် ၁၆၃၈ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် တောင်ဖီလာအပါအဝင် ဆရာတော်လေးပါးတို့သည် သာလွန်မင်းနှင့်အတူ မင်းဘူးမြို့နယ်ရှိ ပထမ ဆယ့်တစ်ရွာနှင့် ဒုတိယ ဆယ့်တစ်ရွာတို့ကို ပြန်လည်ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့လေသည်။တောင်ဖီလာဆရာတော်၏ သီလ၊ သမာဓိနှင့် အကျင့်သိက္ခာတို့ကြောင့် စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ အင်းဝဒေသများတွင် အစာရေစာ ပေါများခြင်း၊ မတရားမှုနည်းပါးခြင်းများရှိခဲ့သည်။ဆရာတော်သည် သက်တော် ၇၂ နှစ်၊ ခရစ်နှစ် ၁၆၅၀ ခုနှစ်၊ မြန်မာသက္ကရာဇာ် ၁၀၁၂ […]